Wyzwania mieszkaniowe w Polsce: potrzebujemy wsparcia dla budownictwa społecznego

Problem luki mieszkaniowej dotyka tych gospodarstw domowych, które nie są w stanie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych na rynku. Ich dochody są zbyt niskie, by zaciągnąć kredyt lub wynająć mieszkanie, ale jednocześnie zbyt wysokie, by korzystać z mieszkań socjalnych i komunalnych. Jak zauważa dr hab. Bartłomiej Marona, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, luka ta wynosi około 35%, co jest znaczącą wartością. Mimo że z roku na rok sytuacja się poprawia, bez intensywniejszych działań państwa w zakresie budownictwa społecznego nie uda się jej zniwelować.

Między styczniem a kwietniem 2025 roku oddano do użytku ponad 62 tysiące mieszkań, co stanowi spadek o 3,3% w porównaniu do roku poprzedniego. W tej liczbie ponad jedna trzecia to budownictwo indywidualne, a ponad 60% to mieszkania deweloperskie na sprzedaż lub wynajem. Mieszkań spółdzielczych oddano 210, a w ramach budownictwa społecznego czynszowego – 991. Choć liczby te oznaczają wzrost w porównaniu do analogicznego okresu 2024 roku, to wciąż są one niewystarczające w kontekście potrzeb społecznych.

Wskaźnik dostępności mieszkaniowej, czyli relacja pomiędzy dochodami a cenami mieszkań, jest obecnie niekorzystny. W ostatnich dwóch–trzech latach dostępność ta się pogorszyła, mimo że w dłuższym horyzoncie czasowym ulegała poprawie. Profesor UEK wskazuje na przykład nieadekwatnego programu mieszkaniowego, który dwa lata temu wpłynął na wzrost cen mieszkań. Program "Bezpieczny Kredyt 2 proc.", wprowadzony przez rząd Mateusza Morawieckiego w 2023 roku, zakładał dopłaty państwa do rat kredytu mieszkaniowego, co miało obniżyć oprocentowanie pożyczki do 2% przez 10 lat. Program spotkał się z dużym zainteresowaniem, co doprowadziło do wzrostu cen mieszkań.

Według danych z początku 2024 roku, z programu skorzystało 82,5 tysiąca osób, co przełożyło się na 59,6 tysiąca udzielonych kredytów i 24,2 miliarda złotych akcji kredytowej. W efekcie, ceny mieszkań na rynku wtórnym wzrosły najmocniej od 2007 roku, a w siedmiu największych miastach Polski ceny wzrosły o 19,2% według indeksu hedonicznego.

Drugim kluczowym elementem dostępności mieszkaniowej jest kredyt. Wysoka inflacja i wysokie stopy procentowe sprawiają, że kredyty są drogie, najdroższe w Unii Europejskiej. Jednak profesor Marona widzi pewne światełko w tunelu w postaci tendencji do obniżania inflacji i stóp procentowych, co może zwiększyć dostępność kredytową.

Programy mieszkaniowe powinny być skierowane na wsparcie budownictwa społecznego, a nie na generowanie dodatkowego popytu, który w długim okresie podnosi ceny i ogranicza dostęp do mieszkań. Jak podkreśla ekspert, celem polityki mieszkaniowej państwa powinno być zapewnienie wszystkim obywatelom możliwości zaspokojenia ich potrzeb mieszkaniowych, niezależnie od posiadania mieszkania na własność.

Jedną z barier dla sektora komunalnego i społecznego, podobnie jak dla deweloperów, jest ograniczony zasób gruntów. W miastach takich jak Kraków brakuje terenów pod inwestycje. Nowelizacja ustawy o planowaniu przestrzennym, która weszła w życie jesienią 2023 roku, zobowiązała gminy do sporządzenia planów ogólnych, co może uwolnić nowe tereny pod zabudowę.

Dodatkowym wyzwaniem dla sektora komunalnego i społecznego są ograniczone środki finansowe na wsparcie budownictwa. Rząd deklaruje przeznaczenie 2 miliardów złotych na sektor budownictwa społecznego, co może pomóc samorządom w tworzeniu nowych mieszkań lub remontach istniejących pustostanów. Profesor Marona wyraża nadzieję, że te środki zostaną efektywnie wykorzystane na rozwój substancji mieszkaniowej.

źródło: Newseria, PAP

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź RegioDom codziennie. Obserwuj RegioDom.pl!