Tak można mieszkać bezpieczniej i wygodniej po sześćdziesiątce

Podstawą projektowania domu dla osób starszych jest eliminacja wszelkich progów między pomieszczeniami. Jeżeli ich całkowite usunięcie nie jest możliwe, warto zastosować listwy wyrównujące lub niskie rampki. Drzwi wejściowe powinny mieć minimum 90 cm w świetle ościeżnicy, a drzwi wewnętrzne – najlepiej również 90 cm (w wyjątkowych sytuacjach dopuszcza się 80 cm). Korytarze powinny mieć szerokość co najmniej 1,2 m, co stanowi standard w budownictwie wielorodzinnym i rekomendację także dla domów jednorodzinnych.

W łazience dla seniora najlepszym rozwiązaniem jest prysznic bezbrodzikowy z odpływem liniowym, siedziskiem oraz uchwytami przy natrysku i toalecie. Podczas remontu warto wzmocnić ściany pod montaż przyszłych poręczy. Rekomendowane są płytki antypoślizgowe, armatura termostatyczna oraz miska WC na wysokości 45–48 cm. Odpowiednie doświetlenie lustra i umywalki ograniczy ryzyko cieni i olśnień.

Elementy komunikacji pionowej, takie jak schody czy pochylnie, wymagają w domu seniora szczególnej uwagi. To właśnie w tych miejscach ryzyko upadku jest największe, dlatego już na etapie projektu należy zadbać o bezpieczne proporcje, odpowiednie materiały i dobre oświetlenie.

W przypadku pochylni optymalny spadek powinien mieścić się w granicach 6–8%. Rekomenduje się stosowanie poręczy po obu stronach, prowadzonych w sposób ciągły, a także wykończenie nawierzchni materiałem antypoślizgowym. Ważne jest również oświetlenie rampy, szczególnie przy wejściu do budynku czy w ogrodzie.

Schody powinny być wyposażone w poręcze po obu stronach, zakończone tzw. powrotami, czyli wygięciem w stronę ściany, co zapobiega zaczepianiu się ubrania. Dobrą praktyką jest kontrastowe oznaczenie krawędzi stopni – najlepiej na całej szerokości – oraz unikanie śliskich i błyszczących okładzin. Zalecana wysokość stopnia to maksymalnie 16–17 cm, a głębokość co najmniej 28–30 cm, co znacząco ułatwia korzystanie ze schodów osobom o ograniczonej sprawności ruchowej.

Zalecane są materiały matowe, antypoślizgowe i łatwe do utrzymania w czystości. Kontrasty warto stosować w punktach użytkowych (np. krawędzie blatów, włączniki), a nie w formie intensywnych wzorów na posadzce, które mogą utrudniać orientację. Warto także unikać ciemnych plam czy mocno kontrastowych deseni na podłodze – osoby starsze mogą je odbierać jako przeszkody lub „dziury” w nawierzchni.

Oświetlenie powinno być warstwowe: ogólne, zadaniowe i nocne. Optymalna barwa światła do codziennych czynności to ok. 3000 K, a do precyzyjnych zadań można zastosować jaśniejsze i chłodniejsze źródła. Ważny jest wysoki współczynnik CRI oraz możliwość regulacji natężenia. Dobrą praktyką jest montaż oświetlenia z czujnikami ruchu w korytarzach i na trasie sypialnia–łazienka, co znacznie zmniejsza ryzyko nocnych potknięć.

W kuchni zaleca się stosowanie szuflad z pełnym wysuwem zamiast niskich szafek, systemów wspomagających w górnych półkach oraz ergonomicznych uchwytów typu „D”. Dobrą praktyką jest zaplanowanie blatów o dwóch wysokościach lub z regulacją. Płyta indukcyjna zmniejsza ryzyko poparzenia, a piekarnik umieszczony na wysokości zapewnia wygodny dostęp. Najczęściej używane przedmioty powinny znajdować się na wysokości między kolanem a barkiem.

W sypialni powinno znaleźć się łóżko na wysokości 45–50 cm, które ułatwia siadanie i wstawanie. Wokół należy zachować co najmniej 70–80 cm przestrzeni manewrowej. Oświetlenie nocne wzdłuż ciągu sypialnia–łazienka, zaciemniające rolety i stabilny dywanik przy łóżku zwiększają bezpieczeństwo i komfort snu.

Proste rozwiązania, takie jak wideodomofon, czujniki dymu i zalania, oświetlenie z czujnikami ruchu czy przycisk centralnego wyłączenia świateł, podnoszą bezpieczeństwo i komfort. Przydatne mogą być także systemy zdalnego odcięcia wody lub gazu.

Na zewnątrz kluczowe są utwardzone i równe nawierzchnie, poręcze przy schodach, miejsca do odpoczynku oraz podwyższone rabaty ogrodowe. Należy także zadbać o obniżone progi balkonowe, a numer budynku powinien być widoczny z ulicy.

Już na etapie projektu warto przewidzieć możliwość przeniesienia strefy sypialnej i sanitarnej na parter czy rezerwę pod podnośnik schodowy. Dobry projekt zakłada modułowy układ funkcjonalny: strefę dzienną, nocną oraz pokój gościnny lub dla opiekuna. Współpraca z architektem i inżynierem pozwala uniknąć kosztownych zmian i zapewnia zgodność z zasadami projektowania dostępnego.