Odpoczywasz i wdychasz… smog. Małe miasta na czele niechlubnego rankingu

Ranking smogowych rekordzistów przygotowano na podstawie rocznych ocen jakości powietrza Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska za 2024 rok. Obejmuje on trzy kategorie:

• średnioroczne stężenie benzo(a)pirenu,

• średnioroczne stężenie pyłu PM10,

• liczbę dni smogowych, czyli dni z przekroczeniem dobowej normy PM10.

Uwzględniono wyłącznie miejscowości, w których znajdują się stacje pomiarowe GIOŚ.

Bezkonkurencyjnym liderem zestawienia została Nowa Ruda (woj. dolnośląskie), która zajęła pierwsze miejsce we wszystkich trzech kategoriach. W mieście tym stężenie rakotwórczego benzo(a)pirenu wzrosło rok do roku z 4 do aż 7 ng/m³, co oznacza siedmiokrotne przekroczenie normy.

Na kolejnych miejscach znalazły się Nowy Targ, Sucha Beskidzka i Myszków, gdzie wartości przekraczały normę pięciokrotnie. Wciąż wysokie – czterokrotne – stężenie benzo(a)pirenu odnotowano m.in. w uzdrowiskowej Rabce-Zdroju.

Nowa Ruda zajmuje także pierwsze miejsce pod względem średniorocznego stężenia pyłu PM10 i liczby dni smogowych. Mieszkańcy oddychali zanieczyszczonym powietrzem przez 73 dni w roku – to ponad dwa miesiące. Dla porównania, w Nowym Targu takich dni było 38, a w Pszczynie – 36.

W pierwszej trzydziestce miejscowości z najwyższym stężeniem PM10 aż dziesięć pochodzi z województwa łódzkiego, w tym Radomsko, które zajęło drugie miejsce w kraju.

Według danych GIOŚ średnioroczne stężenie pyłu PM10 w Polsce w 2024 roku wzrosło o 7% w porównaniu z rokiem 2023.

– To bardzo niepokojące zjawisko – mówi Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego. – Prezentujemy nasz ranking już po raz dziesiąty i do tej pory obserwowaliśmy systematyczny spadek stężeń. Czy obecny wzrost to chwilowe wahnięcie, czy może początek nowego trendu prowadzącego nas na powrót do smogowej przeszłości?

Rzecznik zwraca uwagę, że w 2025 roku proces likwidacji „kopciuchów” gwałtownie zahamował, a program „Czyste Powietrze” przechodzi poważny kryzys.

– Dwa lata temu widać było silne wsparcie ze strony władz centralnych, co przełożyło się na rekordową liczbę wniosków o dotacje w 2024 roku. Dziś tego zaangażowania brakuje. W obliczu nowych, ostrzejszych norm jakości powietrza, które zaczną obowiązywać już za cztery lata, konieczne jest podjęcie przez rząd zdecydowanych działań. Jak na razie tej determinacji nie widać – podkreśla Siergiej.

Pozytywny wyjątek stanowi Kraków, niegdyś smogowa stolica Polski. W 2024 roku po raz pierwszy w historii pomiarów żadna stacja w mieście nie odnotowała przekroczenia dopuszczalnego poziomu benzo(a)pirenu. Stężenie tej substancji spadło tam ponad siedmiokrotnie w ciągu dziesięciu lat.

Dla porównania – wyższe wartości niż w Krakowie odnotowano m.in. w uzdrowiskach: Busko-Zdrój, Kudowa-Zdrój, Szczawno-Zdrój oraz Rabka-Zdrój.

– Cieszymy się z takiej poprawy jakości powietrza w naszym mieście – komentuje Anna Dworakowska z Krakowskiego Alarmu Smogowego. – Konsekwentne działania antysmogowe, wymiana kotłów i przestrzeganie uchwały antysmogowej przynoszą pozytywne skutki. Zwracam jednak uwagę na wysokie stężenia zanieczyszczeń komunikacyjnych – Kraków zajmuje drugie miejsce w kraju pod względem poziomu dwutlenku azotu. Strefa Czystego Transportu jest więc konieczna dla dalszej poprawy jakości powietrza.

1. Nowa Ruda – 7

2. Nowy Targ – 5
   Sucha Beskidzka – 5
   Myszków – 5

3. Nowy Sącz – 4
   Rabka-Zdrój – 4
   Tuchów – 4
   Żywiec – 4
   Opatów – 4
   Skarżysko-Kamienna – 4

4. Wałbrzych – 3
   Chojnów – 3
   Szczawno-Zdrój – 3
   Olkusz – 3
   Zabierzów – 3
   Zabrze – 3
   Rybnik – 3
   Godów – 3
   Pszczyna – 3
   Łagów – 3
   Działdowo – 3
   Nowe Miasto Lubawskie – 3

1. Nowa Ruda – 34

2. Radomsko – 31
   Opatów – 31

3. Zduńska Wola – 30
   Głubczyce – 30
   Zdzieszowice – 30
   Pszczyna – 30
   Nowiny – 30
   Katowice – 30

4. Piotrków Trybunalski – 29
   Zabierzów – 29
   Gliwice – 29
   Knurów – 29
   Zawiercie – 29

1. Nowa Ruda – 73

2. Nowy Targ – 38

3. Pszczyna – 36

4. Gliwice – 35

5. Radomsko – 34
   Zdzieszowice – 34

6. Piotrków Trybunalski – 32
   Sucha Beskidzka – 32
   Zabierzów – 32
   Żywiec – 32
   Nowe Miasto Lubawskie – 32

7. Oświęcim – 31
   Racibórz – 31
   Nowiny – 31
   Skarżysko-Kamienna – 31